یائسگی به معني قطع دائمي قاعدگي است که يک واقعه طبيعي مي باشد و بين سنين 45 تا 55 سالگي و به طور متوسط 51 سالگي اتفاق مي افتد. بر خلاف نظر عموم مردم يائسگي نشانه اي از يک نزول تهديد کننده نيست,بلکه يک پديده شگفت انگيز است که فرد با داشتن يک برنامه سلامت خوب و با توجه به تجربه ، دانش و خردمندي هنوز هم مي تواند در فعاليت هاي اجتماعي، اقتصادي، سياسي و .. در سطحي بسيار گسترده مشارکت ثمر بخش داشته باشد.
برخی مشکلات مربوط به دوران یائسگی:
1. گرگرفتگي :عبارتست از احساس گرما در قفسه سينه ، گردن و سر که به سرعت افزايش مي يابد و سه تا چهار دقيقه دوام مي يابد . متعاقب احساس گرما ممکن است لرز و تعريق اتفاق افتد . گر گرفتگي اغلب با طپش قلب و احساس ضعف همراه مي باشد.
2. نشانه هاي مربوط به اعصاب و روان : سردرد، بيخوابي، سرگيجه، افسردگي و احساس نااميدي در طي اين دوره زياد اتفاق ميافتد . ممکن است بسياري از اين مشکلات منشا عاطفي داشته باشد . بنابراين حمايت عاطفي در اين دوران از طرف نزديکان بسيار مهم ميباشد.
3. پوکي استخوان : از عوارض شايع اين دوران مي باشد و به علت افزايش احتمال شکستگي ، ناتواني جسمي در اين دوران افزايش مي يابد.
توصیه هایی جهت پیشگیری از عوارض مربوط به دوران یائسگی:
- ورزش و تغذيه نقش مهمي در پيشگيري و درمان بيماري هاي قلبي – عروقي، سرطان، چاقي، ديابت، پوکي استخوان و افسردگي دارد . ورزش مي تواند خطر بیماري قلبي – عروقي را 50-10درصدکاهش دهد.
- مصرف مواد لبني مانند پنير و ماست و سبزيجات وميوه جات مانند شغلم، هويج، پرتقال، حبوبات و غذاهاي دريايي مانند ماهي توصيه مي شود.
- رژيم غذايي بايد حاوي مواد غذايي غني از ويتامين ها و املاح به ويژه کلسيم و ويتامين D مي باشد.
- تعداد وعده هاي غذا بايد حداقل روزي 5 وعده و مقدار غذا در هر وعده کم باشد.
- از خوردن غذاهاي چرب و سرخ شده خودداري شود، مصرف روغن زيتون توصيه مي شود ضمنا" چربي گوشت و پوست مرغ برداشته شود.
-مصرف پروتئين از طريق گوشت قرمز محدود شود، سويا جانشين مناسبي مي باشد .
- مصرف قهوه، شکر و نمک به 5/1-1 قاشق چاي خوري در روز محدود شود.
- غذاها بايد در حد امکان در وضعيت طبيعي خود مصرف شوند، از مصرف غذاهاي منجمد شده و کنسرو شده بايد تا حد امکان پرهيز شود.
- با توجه به مشکل يبوست در اکثر افراد، مصرف کافي مايعات ( 8 ليوان در روز ) و مواد پر فيبر نظير نان کامل، گندم و ميوه هايي مثل گلابي رسيده، آلو و آلوزرد اهيمت دارد.
- در افرادي که جويدن غذا براي آنها مشکل است . مصرف غذاهاي نرم مثل انواع پوره، گوشت هاي نرم، سوپها، آشهايي که حبوبات زيادي ندارند و آبميوه توصيه مي شود.
- در افرادي که فشار خون بالا دارند، رژيم غذايي کم نمک و در صورت نياز کاهش وزن پيشنهاد مي شود. براي تنظيم رژيم کاهش وزن، حتما" بايد با متخصصين تغذيه مشورت شود.
- در صورت کم خوابي، خوردن يک ليوان شير قبل از خواب توصيه ميشود.
-مصرف 40 گرم سويا در روز، منجر به کاهش خطر بيماري قلبي-عروقي، پوکي استخوان، سرطان و علائم ناشي از يائسگي مي شود (2 قاشق سوپخوري پودر سويا ، حاوي 13 گرم است که مي تواند با انواع غذاها، آب ميوه يا سوپ مخلوط شود).
- استفاده از مويز سياه ( به ميزان 1 قاشق چايخوري تا 1 قاشق سوپخوري در روز ) باعث تخفيف علائم گرگرفتگي مي شود .
- استفاده از نور مستقيم آفتاب (به ميزان 15 تا 30 دقيقه در روز) منجر به افزايش جذب ويتامين D مي شود.
- از مصرف سيگار و ساير عادات ضد سلامت پرهيز شود، سيگار سبب کاهش جذب کلسيم و افزايش خطر بيماري هاي قلبي- عروقي مي شود.
- مصرف مکمل هاي مواد معدني و ويتامين ها طبق نظر پزشک توصيه مي شود.
- بهتر است ورزش منظم (لااقل يک روز در ميان) قبل از سن 35 سالگي شروع شود.
- از انواع ورزش هاي مناسب در اين سنين، پياده روي و قدم زدن ميباشد. ورزش (در صورتيکه به علت بيماري قلبي منعي نداشته باشد) بايد بطور منظم و مرتب و مدت زمان کافي انجام شود. ( ترجيحا" 30 دقيقه صبحو 30 دقيقه شب، 2 الي 3 ساعت بعد از غذاخوردن و در افراد خيلي چاق و يا کساني که سالها بي حرکت بوده اند، شروع فعاليت ها بايد بسيار آهسته باشد).
- انجام هورمون درماني با نظر پزشک مي تواند بسياري از عوارض يائسگي را کاهش دهد.
- براي انجام مشاوره و آزمايشات لازم، حتما" در فواصل منظم به کلينيک يائسگي مراجعه شود.
- مصرف مواد لبني مانند پنير و ماست و سبزيجات وميوه جات مانند شغلم، هويج، پرتقال، حبوبات و غذاهاي دريايي مانند ماهي توصيه ميشود.
گروه غذايي |
تعداد و سهم روزانه و پيشنهادي |
مقدار هر سهم |
نان، غلات و ديگر فراورده هاي غلات |
6 تا 11 سهم |
يک برش نان ، نصف نان همبرگر يا نصف ليوان برنج ، ماکاروني يا گندم و جو پخته |
سبزيجات |
2 تا 3 سهم |
1 تا 5/1 فنجان ( ترجيحا" تازه باشد) |
ميوه جات |
3 تا 5 سهم |
يک قطعه متوسط ميوه ، نيم فنجان ميوه قاچ شده يا سه چهارم فنجان آب ميوه شيرين نشده ( ترجيحا" ميوه هاي تازه باشند ) |
شير، ماست، پنير |
2 تا 4 سهم |
1 ليوان شير ، 1 ليوان ماست ، 30 تا 45 گرم پنير ( ترجيحا" از نوع کم چرب ) |
گوشت، مرغ، ماهي، حبوبات، تخم مرغ، انواع مغزها (پسته، بادام) |
2 تا 3 سهم |
مقدار يک سهم متفاوت است اما به طور کلي بايد روزانه 270-150 گرم گوشت بدون چربي ، ماهي يا مرغ مصرف شود . يک برش گوشت به اندازه کف دست ( حدود 90 تا 150 گرم وزن دارد به جاي هر 30 گرم گوشت بدون چربي يک عدد تخم مرغ يا نصف فنجان حبوبات پخته شده در نظر بگيريد) . |
چربي ها و قند ها |
از مصرف چربي و قند زياد پرهيز کنيد . |
منبع:
کتاب سلامتی زنان در یائسگی. نویسندگان: دکتر قدسیه علوی، نرگس بحری، معصومه کردی و فریال اثنیعشری.