سن شروع و شيوع پوكي استخوان:

پوكي استخوان در زنان 4 برابر مردان مشاهده مي شود. بطوريكه از هر 2 زن بالاي 50 سال، يك نفر و از هر 8 مرد بالاي 50 سال يك نفر به پوكي استخوان مبتلا هستند. اين آمار بخصوص در آسيايي ها بيشتر است.بيش از 40% زنان بالاي 40 سال جامعه ايران به پوكي استخوان مبتلا هستند.

علائم و عوارض پوكي استخوان:

معمولا تخريب بافت استخواني بسيار آهسته و بدون هيچگونه علامتي صورت مي گيرد. به همين دليل، پوكي استخوان را يك بيماري بدون سر و صدا مي دانند.

اشخاص معمولا هيچ علامتي از پوكي استخوان ندارند، تا اينكه يكي از عوارض ان ايجاد گردد.

از عوارض پوكي استخوان، شكستگي هاي خودبخودي و ناشي از ضربه هاي كوچك استخوانهاي بدن بخصوص استخوان ران،ستون فقرات، مچ دست و دنده ها است. سالانه هزاران شكستگي ران ناشي از پوكي استخوان به بيمارستان مراجعه مي كنند كه حدود 50% افراد بالاي 50 سال در طي يك سال بعد از شكستگي فوت مي كنند. بيش از نيمي از افرادي هم كه زنده مي مانند، ديگر قادر به راه رفتن و حركت نيستند و حتي يك چهارم از آنها به مراقبتهاي طولاني مدت و پرستاري در منزل نياز دارند.

چه كساني مستعد پوكي استخوان هستند؟

- خانم ها

- افراد لاغر و كم جثه.

- افراد يائسه و كسانيكه تخمدانهايشان طي جراحي برداشته شده است.

- افراد مسن.

- افرادي كه زندگي بدون تحرك و ورزش دارند مانند كارمندان.

- افرادي كه سابقه فاميلي پوكي استخوان دارند.

- افراد سيگاري.

- افرادي كه چاي و قهوه زياد مي نوشند.

- افرادي كه الكل مصرف مي كنند.

- افرادي كه داروهايي مثل كورتون، هپارين، لووتيروكسين، ليتيوم و داروهاي ضدتشنج به مدت طولاني مصرف مي كنند.

- افرادي كه در رژيم غذايي آنها ويتامين D و كلسيم به ميزان كافي وجود ندارد.

- افراد مبتلا به بيماري پركاري تيروئيد يا پاراتيروئيد.

- افراد مبتلا به پرخوري يا بي اشتهايي عصبي.

براي پيشگيري از پوكي استخوان چه بايد كرد؟

پوكي استخوان كاملا قابل پيشگيري است. از آنجا كه درمان اين عارضه ممكن نيست، پيشگيري از آن اهميت زيادي دارد. معمولا تا قبل از 30 سالگي، با داشتن يك برنامه صحيح مي توان تراكم استخواني خوبي را براي استخوانها ايجاد كرد. بدين منظور بايد به تمام موارد ذكر شده در ذيل توجه كرد:

1. دريافت كلسيم به ميزان كافي: نياز روزانه هرشخص حدود 1200 ميلي گرم كلسيم است كه مي توان آن را با خوردن 4-3 ليوان شير يا ماست كم چربي يا پنير يا 600-500 گرم جعفري يا كلم پيچ تامين كرد.

2. تامين ويتامين D: افراد معمولي روزانه 15 دقيقه و افراد باردار و شيرده و افراد مبتلا به پوكي استخوان 2-1.5 برابر افراد معمولي نياز به تماس مستقيم با نورخورشيد دارند.

3. ترك سيگار و مصرف كمتر چاي و قهوه

4. داشتن فعاليت فيزيكي مداوم و متعادل: انجام حركات نرمشي به مدت 15 دقيقه يا پياده رو ي روزانه به مدت 30 دقيقه

5. خانمهاي يائسه و افراد مبتلا به بيماري تيروئيد و پاراتيروئيد بايد به پزشك مراجعه كنند.

6. مصرف موادغذايي غني از كلسيم: جعفري، شلغم، كلم، مركبات، ماهي تن، كاهو، انواع لبنيات و خرما

چگونه از شكستگي هاي ناشي از پوكي استخوان پيشگيري كنيم؟

- تحرك داشته باشيد و حتي الامكان پياده روي كنيد. پياده روي و حركاتي كه عضلات شكم و پشت شما را تقويت مي كنند براي شما مفيدند.

- حتي المقدور از پيمودن مسيرهاي غيرهموار پرهيز كنيد.

- از كفشهاي نرم و راحت استفاده كنيد و سعي كنيد كف كفش شما لغزنده نباشد.

- از قرار دادن هر وسيله يا شيئ روي زمين كه مي تواند موجب لغزيدن شما شود بپرهيزيد.

- كف حمام و خانه هايي كه از سراميك، پاركت، كاشي و سنگ پوشيده شده اند، بخصوص در مواقعي كه خيس هستند، بسيار لغزنده اند. در اين مواقع بايد از پوشيدن كفشها يا دمپاييهاي لغزنده مثل دمپايي ابري جدا خودداري كنيد.

- وسايل سنگين را روي طبقات بلند قرار ندهيد تا در موقع برداشتن آنها دچار مشكل نشويد.

- در هنگام برداشتن اشيا از روي زمين ابتدا كنار جسم مورد نظر بنشينيد و پس از برداشتن آن بلند شويد و سعي كنيد پشت خود را صاف نگه داشته و خم نكنيد.

- به هنگام يخبندان و هواي برفي حتي الامكان از منزل خارج نشويد.

- در مكانهاي شلوغ مانند فروشگاهها مراقب هل دادن ديگران باشيد.

- در موقع جارو زدن سعي كنيد پشت خود را صاف نگاه داشته و كمر خود را خم ننماييد. براي اين منظور از جاروهاي بلندتر كمك بگيريد.

راههاي تشخيص پوكي استخوان:

- معاينه جسماني

- پرتوهاي ايكس و عكسهاي راديولو‍ژي: معمولا براي تشخيص پوكي استخوان از راديولوژي استفاده نمي شود ولي گاهي اوقات به دلايل ديگري عكس راديولوژي گرفته مي شود و پوكي استخوان نسبتا زياد را مشخص مي كند.

- سنجش تراكم استخوان (دانسيتومتري) دقيقترين روش است.

آزمايشهاي سنجش تراكم استخوان:

انجام اين آزمايشها فعلا براي تشخيص و پيگيري درمان پوكي استخوان, دقيقترين روش است. اطلاعات لازم را از پزشكتان بپرسيد.

اين آزمايش، معمولا 5-3 سال يكبار تكرار مي شود تا روند پوكي استخوان و احتمالا درمان آن مشخص شود. همراه اين آزمايش براي بار اول معمولا آزمايشهاي عمومي هم از فرد گرفته مي شود تا از سلامتش اطمينان يابد. به هر حال به ياد داشته باشيد كه تشخيص پوكي استخوان خيلي ساده نيست و در بيشتر موارد وقتي تشخيص داده مي شود كه فرد دچار شكستگي شده است. بنابراين بهترين راه، پيشگيري از بيماري پوكي استخوان است.

راههاي شاد زيستن:

- مفيد باشيد و تغييرات سالمندي را بپذيريد.

- تجربيات و آموخته هاي خود را به ديگران بياموزيد.

- به خود تكيه كنيد و به ديگران وابسته نباشيد.

- پر تلاش باشيد. اهداف بزرگ داشته باشيد.اين جمله را كه از ما گذشته و براي سن ما دير است فراموش كنيد.

- در هر فرصتي براي يادگيري مطلب تازه تلاش كنيد.هيچوقت براي يادگيري دير نيست.

- زندگي را به خود و ديگران سخت نگيريد.از نق زدن و زياد ايراد گرفتن پرهيز كنيد.

- چهره خندان داشته باشيد. مطمئن باشيد روزيكه مي خنديد نمي تواند روز بدي باشد.

- ورزش كنيد زيرا ورزش راه پيشگيري از بيماريها و كاهش استرس است.

- مراجعه سريع به پزشك در صورت بروز گيجي و اغتشاشاات فكري و اختلال حافظه.

- انجام فعاليتهاي بدني منظم و متناسب مانند پياده روي، شنا، دوچرخه سواري، كوهنوردي و دويدن و ...