تقريبا 92ً در صد کودکان تا سن 5 سالگی کنترل ادراری خود را در روز و  80 درصد درشب به دست می آورند .

تعريف:

شب ادراری به معنی دفع غير ارادی ادرار در طول خواب در يک کودک 5ساله وبزرگتر ميباشد به عبارت ديگر، اگر کودکی پس از کسب مهارت کنترل ادرار ( بعد از سن5 سالگی ) دچاربی اختياری ادرار شود دچار شب ادراری می باشد.

شيوع اين حالت در پسران بيشتراز دختران است ( 7 در صد پسران در مقابل 3 درصد دختران ).

انواع:

شب ادراری به انواع اوليه ( پايدار ) و ثانويه تقسيم ميشود . در نوع اوليه کودک هيچگاه کنترل ادراری را کسب نکرده است . به عبارت ديگر هيچگاه خشک نبوده ولی در نوع ثانويه کودک حداقل به مدت يک سال کنترل ادرار داشته است .

75 تا 90 درصد کودکان دچار شب ادراری اوليه و 50 در صد مبتلا به شب ادراری ا ز نوع ثانويه ميباشند.

علل:

- بعضی پزشکان معتقدند اين کودکان مثانه کوچکی دارند و قادر نيستند همه ادرارتجمع يافته در مثانه در طول شب را نگه دارند ( ظرفيت طبيعی مثانه 10سی سی به ازای هر کيلوگرم وزن بدن است ) . ضمنا اين کودکان خوابشان عميق است و به راحتی بيدار نميشوند.

- آموزش ناکافی يا نامناسب کودک در استفاده از توالت ميتواند يکی از دلايل شب ادراری باشد . والدين بی توجه به نيازهای کودک يا والدينی که کم طاقت و بی حوصله در مواجهه با کودکشان هستند باعث ميشوند ، کودک از بيان نياز خود به ايشان خودداری کند و يا با عجله و بدون تخليه کافی مثانه از توالت ، خارج شود .

- داشتن سابقه خانوادگی مثبت . اگر يکی از والدين سابقه شب ادراری داشته باشداحتمال بروز آن در کودک 40 درصد و اگر هر دو والد سابقه مثبت داشته باشند احتمال 70 درصد وجود دارد تا فرزندشان دچار اين مشکل شود.

- فاکتورهای روانی مثل استرس و تنش وارد شده به کودک مثل اختلاف خانوادگی / تولد فرزند جديد / مرگ يکی از اعضای خانواده / تغيير محل سکونت

- ورود ادرار به مثانه و نشت آن به ويژه در دختران چاق

- وجود بيماری هايی مثل : عفونت ادراری ومشکلا ت سيستم عصبی، ديابت قندی و ديابت بی مزه، ناهنجاريهای سيستم ادراری – تناسلی

- کاهش ترشح هورمون وازوپرسين ( آنتی ديورتيک )

درمان:

پزشک بعد از گرفتن تاريخچه کامل بيماری از کودک و والدين جهت رد احتمال علت به وجود آورنده آن آزمايشهاي زیر را در خواست می کند :

- IVP /VCUG/ BUN/Cr

- آزمايش کامل ا درار و کشت ادرار

بعد از مشخص شدن علت زمينه ای شب ادراریبه درمان آن پرداخته ميشود (رفع عفونت ادراری و يا ناهنجاری احتمالی و ...) از درمانهای دارويی ميتوان به داروی ايمی پرامين و دسموپرسين اشاره کرد . اين داروها باعث کاهش دفعات دفع ادرار ( افزايش غلظت ادرار ) و کاهش توليد آن ميشوند.

آموزش به والدين:

اين توصيه ها ساده و کار آمد و موثر هستند و کمک زيادی به رفع مشکل می نمايند.

1) کودک قبل از خواب مثانه خود را به طور کامل تخليه کند . گاهی لازم است والدين اين موضوع را به کودک ياد آوری کنند .

2) محل توالت و مسير عبور کودک به آن روشن و پرنور باشد تا کودک به خاطر ترس از رفتن به آن امتناع نکند.

3) کودک در طول روز مايعات بنوشد و شبها و بعد از شام از خوردن مايعات اجتناب کند . محدود کردن مصرف مواد قندی در ساعات عصر و شب کمک کننده است ولی به عنوان اصل کلی در درمان هر اقدامی که باعث احساس محدوديت يا استرس در کودک شود و يا القا کننده وابستگی وعدم استقلال باشد موفقيت چندانی ندارد .

4) دادن اعتماد به نفس به کودک و عدم تنبيه و سرزنش والدين و ساير اعضای خانواده کمک زيادی به کودک ميکند . اقداماتی از جمله تنبيه بدنی محروميت از مسافرت و مهمانی رفتن و جدا کردن کودک ازهمسالان خود از کارهای اشتباه و استرس زا بوده که باعث عدم بهبودی و تشديد بيماری ميشود .

5) دادن يک جايزه کوچک و تشويق کودک در صبح روزهايی که تشک او خشک است.

6) عدم پوشک کردن کودک . زيرا انگيزه کودک برای بيدار شدن در طول شب و تخليه کردن مثانه را از بين ميبرد.

7) شرکت دادن کودک در نظافت صبحگاهی محل خود مثل تعويض ملحفه و تشک . قبل از رفتن به مدرسه برای حفظ بهداشت حمام کند.

8) استفاده از وسايل شرطی مثل زنگ اخبار که با کمی مرطوب شدن کودک به صدا در می آيد در نتيجه کودک بيدار شده و به توالت می رود. (اگر پيشرفت کودک ثبت شود و به او نشان داده شود به دليل تحريک حس همکاری وی در 80 تا 85 درصد موارد موثر است.)